TRADICIÓN ORAL--OS CANTARES DE CEGO

A CENCERRADA EN GALICIA-de Taboada Chivite

Jovellanos:Cencerrada"ruido desapacible que hacen varias personas con cencerros en son de burla o de desaprobación y más en la noche de boda de viudos o personas de mucha edad".
En Galicia,ademas del mismo nombre,recibe el de "chocallada,encerrallada,cornetada y sarrallo"

O rexeito das segundas nupcias dende tempos antigos ,debíase ó carácter sagrado do matrimonio e tamen ós efectos vengativos do espirito do difunto conxuxe.

Os iberos non acompañaban na carroza á esposa nas segundas nupcias;facíao,en representación ,un amigo que desviaba do seu representado o maleficio da viuva.

A cencerrada debeu nacer do ceremonial mítico-religioso,foi,posteriormente ,expresión de censura.

En España as condenacións eclesiasticas abundaban e ás veces con castigos tan curiosas coma as do bispo de Teruel en 1745,obligándolles a ouir unha Misa Maior na igresia,a vista de todos,sin capa nin sombreiro e con unha vela na man.

CANCIONEIRO POPULAR SOBOR DO REXEITO DAS SEGUNDAS NUPCIAS

Os solteiros valen ouro,                           Non quero muller casada,
os casados valen prata,                          nin quero muller viuva;
os viuvos calderilla,                                quero muller solteiriña
os vellos folla de lata,                             e  sin aquela ningunha

• 
  
• Non me caso con viuvo                      Non te cases con viuvo
  nin con home que enviudou                 anque gaste boa roupa,
  que non quero criar pitos                   que sempre che ha de estar dicind                                               
  que outra galiña chocou                    mullerciña érache a outra.
  
  
  
  
  
  
  
  
  ************************************************************************CENCERADAS POR CASAMENTOS TARDIOS 
  
  A literatura popular abonda tamén en mofas contra os casamentos de vellos
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  EXEMPLOS:
  
  
  
  
  Eu caseime cun  velliño        A que se casa cun vello
  por dicir que tiña home         non sei que gusto lle topa;
  Válgate Xuncal, o vello        cando se deita di ai! 
  que siquer á cama sobe.      cando se levanta,opa!
                                                               

Unh vella moito vella,           Héicheme casar cun vello,
máis vella que Zaragoza,      i héicheme fartar de rir,
tratáronlle o casamento        heille por a cama alta
e de vella voltou moza.         pra que non poida subir
.

Tamen o refraneiro menciona o mesmo desprezo:

""Casar a moza co vello non é bo consello"

"Vello que fai boda,cava sin querer a sua cova"

"Vello que se namora,chama pola derradeira hora

  

                                              

A miña muller é vella           
de vella non pare fillos;
heina de por de espantallo
nunha figueira dos figos

                                          Unha vella moito vella
                                   máis vella que Zaragoza
                                   tratáronlle ocasamento
                                   e de vella voltou moza


                                   

                                                           

                                                  

Unión con muller de vida airada:Contase que en Castrelo do Val a un home casado que escapou con outra e ó voltar foi recibido cunha tremenda cencerrada e con toque de campas

Tamen tiñan cencerrada cando se negaba a" pagar o piso"o noivo  forastero

Era de obrigación invitar cunha ola de viño os mozos do pobo.Se non o facian,eran amenazados con votalo ó rio ou bañalo na fonte.

 

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Todas estas costumes foronse perdendo co paso dos anos,polo que tratamos de manterlo como recordo

MORRIÑA E TRISTURA

A morriña e grande tristura pola causa da emigración, plasmada con fonda melancolia por CURROS ENRIQUEZ nesta fermosisima cantiga,recordámosllas hoxe, para que non se nos esqueza:

Unha noite na aira do trigo,

ó refresco do branco lúar,

unha nena choraba sin trégolas

os desdés dun ingrato galán.

I a coitada entre queixas decía:

"Xa no mundo non teño ninguén,

vou morrer e non ven os meus ollos

os olliños do meu doce ben"

Os seus ecos de malencolía

camiñaban nas alas do vento,

i o lamento

   repetía:

"Vou morrer e non vén o meu ben"


Lonxe dela, de pé sobre a popa

dun aleve negreiro vapor,

emigrado,camiño de América

vai oprobe,infelis amador.
I ó mirar as xentís anduriñas
cara á terra que deixa cruzar.
¡"Quen puidera dar volta,pensaba,
quen puidera convosco voar"!

Máis as aves i o buque fuxían
sin ouir seus amargos lamentos;

      sólo os ventos

          repetían:

¡"Quen pudera convosco voar"!

Noites craras, de aromas e lúa,

desde entón ¡que tristeza en vós hai

prós  que viron un barco marchar!...

Dun amor celestial,verdadeiro,

quedou sólo, de bágoas a probe,

          unha cova

          nun outeiro

  

i un cadavre no fondo do mar.

DITOS E AUGURIOS POPULARES SOBRE O TEMPO

Cando chove e fai sol,

anda o demo no Ferrol

axotando ás mulleres

con agullas e alfileres.

En dias de auga, vento e frio, din os paisanos:"Hoxe naceu un escribano", e o rico contéstalle:

                      " O bo tempo está no pote,

                            que en habendo que comer,

                            chova ou trone,vente ou neve

                            ese bo tempiño é"

Tamén se canta por aqui:

                                   Chove,chove,
                                          na casa do pobre;
                                          chovisca,chovisca,
                                          na casa da Pisca
                 ----------------------------------------

o Arco Iris tiña nomes distintos,segundo a súa coloración:
As franxas máis escuras chamabaselle"Arco das vellas", e ás máis claras "Arco das mozas"
                       CANTABASELLES ASI:

                  Arco das mozas

                      cheo de pozas;

                     arco das vellas

                      cheo de pedras

                     Arco da vella,

                     vaite de ahí,

                    que as nenas bonitas

                     non son para ti

************************************************

"FOLKLORE DE VERIN " de Jesús Taboada

Sobre el sauce llorón:

                                 En Verin se erguía en el centro del prado de la Preguiza un sauce llorón.
Las ramas ortotrópicas del árbol llamaron pronto la atención de las gentes y fue una de las cosas señeras de Verin,según el cantar:
                                
                  Tres cosas hay en Verin
                   que no las hay en Galicia:
                  Monterrei,los balnearios
                  y el llorón de la Preguiza

Era creencia popular que quienes se resguardaban bajo él en dia de tormenta,estaban preservados del rayo.Quizá esta virtud provenia de que,según el vulgo,bajo un arbol de estos se había ocultado Cristo,cuando los verdugos le buscaban para crucificarle.
Esta era la razón de que respetásemos el árbol y nadie se atreviera a arrancarle una hoja.
En otras partes suponen que bajo él se cobijó la Sagrada Familia en su huida a Egipto y sus ramas, que eran normales,se doblaron amorosamente.
En Verín creen que sus ramas enhiestas se inclinaron de aflicción por la muerte del Salvador.

                 

ROSALIA DE CASTRO

ROSALIA DE CASTRO

                           -   As viudas dos vivos e as viudas dos mortos -

                  ¬Para a Habana¬

       

           Vendéronlle os bois,

                 vendéronlle as vacas,

           o pote do caldo
           e a manta da cama.

          Vendérolle o carro
           e as leiras que tiña,
          deixáronno soio
           coa roupa vestida.

         "Maria,eu son mozo,
          pedir non me é doado
          eu vou polo mundo
          pra ver de ganalo."

         Galicia está probe
         e a Habana me vou...
        ¡Adiós,adios,
        prendas do meu corazón!

         ----------------------------------

Este vaise e aquel vaise,
e todos,todos se van;
Galicia sen homes quedas
que te poidan traballar.

Tés ,en cambio,orfos e orfas
e campos de soidade,
e nais que non teñen fillos
e fillos que non teñen pais.

E tés corazóns que sofren
longas ausencias mortais
viuvas de vivos e mortos
que ninguén consolará


                  ¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬

        

          *   FOLLAS  NOVAS *

¿Que pasa arredor de min?.

¿Que me pasa que eu non sei?.

Teño medo dunha cousa

que vive e que non se ve.

Teño medo da desgracia traidora
que ven,e que non se sabe de onde ven


***********************************









          


  




                

-SAUDADE - DE CELSO EMILIO FERREIRO

                              SAUDADE

A silandeira sombra sin consolo
daquel que fun,decote vai comigo
Lexano amor,hedra que medra e medra
dentro de min,rubindome amodiño.

Aquel que fun non son,
por iso estamos xuntos os dous.
Aquel que entonces era,coma un rio fuxíu,
pero quedouse,coma un rio que pasa e sempre queda.
Fecunda sementeira do pasado,
espello meu,única vida viva.
Todalas cousas morren e esmorecen,
somentes ti,lembranza,te eternizas,
Espello meu,no que me estou ollando:
esta que agora son,xa non existe.
O tempo faise na saudade,
e eu morro de saudades cada intre